Báo chí và cuộc cách mạng số hóa
Báo chí thế giới đã trải qua nhiều giai đoạn chuyển đổi số, bắt đầu từ sự ra đời của báo chí số vào năm 1992 với tờ Chicago Tribune (Mỹ). Đến năm 2018, khi trí tuệ nhân tạo (AI) bắt đầu được ứng dụng rộng rãi, chuyển đổi số báo chí trở thành xu hướng thực tế. Bản chất của chuyển đổi số báo chí là việc ứng dụng công nghệ hiện đại, nhằm tăng cường chất lượng và hiệu quả truyền thông.
Tình hình phát triển theo hướng số báo chí ở Việt Nam
Tháng 11/2023, Việt Nam có 882 cơ quan báo chí, phát thanh và truyền hình. Theo Bộ Thông tin và Truyền thông, chỉ 3,66% đơn vị đạt mức xuất sắc, trong khi 63% đơn vị được đánh giá là yếu về chuyển đổi số. Điều này cho thấy hầu hết các tòa soạn vẫn chưa thành thạo trong việc chuyển đổi số. Nhiều thách thức đặt ra bao gồm thiếu kinh phí, định hướng công nghệ, và đặc biệt là bài toán về đào tạo nguồn nhân lực thế hệ mới.
Trụ cột chuyển đổi số: Công Nghệ – Con Người – Tài Chính
- Công nghệ: Yếu tố nền tảng, đảm bảo cơ sở vật chất cho chuyển đổi số.
- Tài chính: Hỗ trợ đầu tư công nghệ, máy móc và nhân sự.
- Con người: Nhân lực đống vai trò trung tâm, quyết định đến sự thành bại của chuyển đổi số.
Xu thế này không đơn thuần chỉ là số hóa dữ liệu, mà là sự thay đổi toàn diện từ quy trình sản xuất, tổ chức tòa soạn, đến quản lý dữ liệu và phát triển nội dung. Đích đến là một đội ngũ “nhà báo số hóa” đầy đủ kỹ năng, phẩm chất để đáp ứng nhu cầu truyền thông đa phương tiện.
Thích ứng và làm chủ AI
AI đang tác động mạnh mẽ đến nghề báo chí. Những công nghệ như ChatGPT hay MC AI Sana đã cho thấy khả năng tự động hoá nhiều tác vụ trước đây chỉ con người mới đảm nhận. Tuy nhiên, AI là “con dao hai lưỡi” nếu không được sử dụng có trách nhiệm, có thể gây ảnh hưởng đến đạo đức báo chí và tính minh bạch thông tin.
Kỹ năng cần thiết của nhà báo hiện đại
- Sử dụng công nghệ làm báo số.
- Kiểm chứng và khai thác thông tin số.
- Sáng tạo nội dung đa phương tiện.
- Xử lý dữ liệu số và bảo mật thông tin.
- Thích ứng với các công nghệ AI như ChatGPT.
Tương lai báo chí số hóa đang mở ra những cơ hội lớn, nhưng cũng kèm theo nhiều thách thức. Các cơ quan báo chí cần quyết tâm và đầu tư nghiêm túc để khẳng định vị thế trong kỷ nguyên số.
